Czas pracy kierowcy TIR-a – przepisy, kontrola, optymalizacja

Kontrola czasu pracy kierowcy zawodowego jest niezbędna ze względu na kwestie związane z bezpieczeństwem zarówno pracownika, jak i innych uczestników ruchu. Dlatego też w tej dziedzinie obowiązują dość precyzyjne przepisy. Zatrudniając kierowców, warto dobrze się z nimi zapoznać, by nie popełnić kosztownych błędów. Dowiedz się, jakie dokładnie przepisy regulują czas pracy kierowcy TIR-a, jak go kontrolować i optymalizować.

Czas pracy kierowcy ciężarówki – czego i kogo dotyczą przepisy?

Czas pracy kierowcy ciężarówki podlega regulacjom już od lat 70. ubiegłego wieku. Na przestrzeni lat przepisy były modyfikowane, zmieniły się też metody, według których jest on kontrolowany. Aktualnie na terenie całej Unii Europejskiej obowiązują takie same zasady zgodne z rozporządzeniem 561/2006/WE. Dzięki jednolitym przepisom planowanie przewozów na terenie całej Wspólnoty jest znacznie łatwiejsze.

Jeśli chodzi o czas pracy kierowcy, przepisy określają w szczególności:

• minimalne okresy odpoczynku,
• maksymalny czas prowadzenia pojazdu,
• zarówno dzienny czas pracy kierowcy, jak i ten tygodniowy czy dwutygodniowy.

Prawo to ma na celu przede wszystkim poprawienie bezpieczeństwa drogowego – z badań jednoznacznie wynika bowiem, że zmęczeni kierowcy stwarzają znacznie większe zagrożenie. Ponadto zostało stworzone z myślą o poprawie warunków pracy kierowców zawodowych. Regulacje dotyczą kierowców pojazdów powyżej 3,5 t wykonujących przewóz drogowy. Wyjątkami są jedynie pojazdy:

• specjalistyczne,
• wojskowe,
• medyczne,
• wolnobieżne,
• zabytkowe.

Ponadto przepisy rozporządzenia nie obowiązują, gdy przewóz jest realizowany:

• pojazdami poddawanymi próbom drogowym do celów rozwoju technicznego lub w ramach napraw albo konserwacji oraz pojazdami nowymi lub przebudowanymi, które nie zostały jeszcze dopuszczone do ruchu;
• zespołami pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5 t używanymi do niezarobkowego przewozu rzeczy;
• pojazdami używanymi do przewozu osób w ramach przewozów regularnych, których trasa nie przekracza 50 km.

Czas pracy kierowcy TIR-a – co mówią przepisy?

Dla poprawnej interpretacji przepisów ważna jest znajomość podstawowych pojęć. Czas pracy kierowcy zawodowego rozumie się jako czas potrzebny na wykonanie wszystkich czynności związanych z wykonywaniem przewozu drogowego, np. takich jak załadunek i rozładunek, nawet jeśli kierowca jedynie sprawuje nad nimi nadzór. Oczekiwanie na załadunek czy wyładunek i inne sytuacje, w których kierowca pozostaje w gotowości na stanowisku pracy również wliczają się do jej czasu, podobnie jak 15-minutowa przerwa po 6 godzinach pracy. Dlatego czas pracy a czas jazdy to dwie zupełnie różne kwestie!

Do czasu pracy nie wlicza się jednak:

• czasu dyżuru, jeżeli kierowca nie wykonywał wówczas pracy, 
• nieusprawiedliwionych postojów w czasie prowadzenia pojazdu, 
• dobowego nieprzerwanego odpoczynku, 
• przerw pracy ustanowionych w równoważnym systemie czasu pracy (gdy czas pracy jednego dnia jest wydłużony w zamian za skrócenie go w innych dniach lub dodatkowy dzień wolny).

Przepisy określają maksymalny czas pracy kierowcy w ujęciu dziennym, tygodniowym i dwutygodniowym, a także zasady odpoczynku. Jakie są najważniejsze zasady, które warto zapamiętać?

• Dobowy czas pracy kierowcy nie może przekraczać 9 godzin. 2 razy w tygodniu dopuszcza się jego przedłużenie do 10 godzin.
• Maksymalny tygodniowy czas pracy kierowcy prawo określa jako 56 godzin.
• W ciągu dwóch następujących po sobie tygodni kierowca nie może jednak przepracować więcej niż 90 godzin.
• Nieco inaczej wygląda czas pracy kierowcy w podwójnej obsadzie (tandemie). Jeśli w pojeździe przebywa dwóch kierowców, którzy kierują nim na zmianę, maksymalny czas pracy 2 kierowców to 30 godzin. W tym czasie każdy z kierowców musi wykorzystać 9 godzin pracy i 9 godzin odpoczynku. 2 razy w tygodniu można zastosować wydłużony czas pracy kierowcy – 10 godzin.

Przekroczenie czasu jazdy bez konsekwencji prawnych jest możliwe w uzasadnionych sytuacjach – np. jeśli wymaga tego bezpieczeństwo osób, pojazdu lub ładunku. W praktyce odstępuje się od kar np. wtedy, gdy ze względu na nieprzewidziane sytuacje niemożliwe jest dotarcie do bezpiecznego miejsca postoju w wymaganym czasie.

Sprawdź też: Kalibracja tachografu – kiedy trzeba wykonać, kto robi, ile kosztuje

Czas pracy kierowcy TIR-a – odpoczynek i przerwy

Przepisy określają też zasady odpoczynku i przerw dla kierowców zawodowych. Definiują trzy główne rodzaje przerw: w ciągu dnia pracy, dobową i tygodniową.

• To, ile przerwy ma kierowca TIR-a w ciągu dnia, zależy od dobowego wymiaru pracy. Jeśli jest to mniej niż 9 godzin, przysługuje 30 minut odpoczynku po 6 godzinach pracy. Jeśli jest to 9 godzin lub więcej, czas odpoczynku kierowcy po 6 godzinach powinien wynosić 45 minut. Przerwy mogą być dowolnie dzielone, jednak na okresy nie krótsze niż 15 minut.
• Odpoczynek dobowy kierowcy musi wynosić co najmniej 11 godzin. Może być wykorzystany w pojeździe, pod warunkiem, że jest on wyposażony w miejsce do spania i znajduje się na postoju. 3 razy w tygodniu można podzielić przerwę dobową na dwa okresy – 3 i 9 godzin.
• Po 6 24-godzinnych okresach pracy kierowcy przysługuje odpoczynek w postaci co najmniej 45 godzin. W dwóch kolejnych okresach drugi z rzędu odpoczynek tygodniowy skraca się do minimum 24 godzin. Trzeba go jednak nadrobić jednorazowym odpoczynkiem przed zakończeniem trzeciego okresu tygodniowego od tygodnia, kiedy odpoczynek został skrócony.

Kontrola czasu pracy kierowców

Jak liczyć czas pracy kierowcy? Prowadzenie jego ewidencji jest konieczne z użyciem jednego z pięciu sposobów:

• zapisów na wykresówkach,
• wydruków danych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego,
• plików pobranych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego,
• innych dokumentów potwierdzających czas pracy i rodzaj wykonywanej czynności,
• rejestru opracowanego na podstawie powyższych dokumentów.

Konieczne jest również prowadzenie indywidualnych kart ewidencji nieobecności pracownika w pracy z podziałem na rodzaj i wymiar. Ewidencję należy przechowywać przez 3 lata.

Przeczytaj również: Zakres obowiązków kierowcy samochodu ciężarowego

Przekroczenie czasu pracy kierowcy i inne naruszenia

Przekroczenie czasu pracy kierowcy wiąże się z ryzykiem nałożenia kar pieniężnych w wysokości od 50 do 12 000 zł (za każde naruszenie). Jeśli kontrola w przedsiębiorstwie wykryje inne naruszenia, mogą zostać nałożone dodatkowe kary w wysokości zależnej od wielkości firmy.

O czym jeszcze warto pamiętać, jeśli chodzi o czas i godziny pracy kierowcy zawodowego?

• W przypadku, jeśli osoba posłuży się cudzą kartą kierowcy może zostać ukarany. Ponadto przy takim podejrzeniu służby mają prawo do przeszukania pojazdu. Dlatego należy dopilnować, by w pojazdach zawsze znajdowały się tylko karty kierowców aktualnie wykonujących przejazd.
• Gdy kierowca z tej samej firmy jest podwożony przez kolegę z pracy, uznaje się to za stan gotowości. Taka sytuacja wlicza się więc do czasu pracy, który rejestruje się na karcie kierowcy.
• Wykrycie w pojeździe urządzeń mogących służyć fałszowaniu zapisów tachografu (takich jak tzw. kasowniki błędów, magnesy czy nośniki pamięci z określonym oprogramowaniem) skutkuje zwykle nałożeniem wysokich kar finansowych.
• W przypadku utraty karty kierowcy poprzez zagubienie, kradzież lub uszkodzenie możliwa jest jazda bez niej przez maksymalnie 15 dni. Kierowca musi jednak wówczas niezwłocznie wystąpić o wydanie nowej karty i mieć protokół zgłoszenia ewentualnej kradzieży na policję. 

Kontrola czasu pracy kierowców jest bardzo ważna, a za wszelkie uchybienia grożą wysokie kary. Dlatego na pewno warto postępować w tej kwestii ostrożnie i skrupulatnie. Chcesz zapoznać się z systemami ułatwiającymi zarządzanie tego typu informacjami i całą flotą, a także płatnościami w systemie e-TOLL? Sprawdź naszą ofertę!